Στην ταπετσαρία του εσωτερικού μας κόσμου, τα νήματα των συναισθημάτων, αισθημάτων και διαθέσεων υφαίνουν ένα πολύπλοκο και περίπλοκο μοτίβο. Συχνά χρησιμοποιούνται εναλλακτικά, οι όροι αυτοί φέρουν λεπτές διακρίσεις που, όταν κατανοηθούν, μπορούν να μας δώσουν τη δυνατότητα να περιηγηθούμε αποτελεσματικότερα στο ψυχικό μας κόσμο. Ας ξετυλίξουμε αυτό το κουβάρι για να αποκτήσουμε καλύτερη κατανόηση των εσωτερικών μας εμπειριών.
1. Συναισθήματα: Χημικοί αγγελιοφόροι της εμπειρίας
Τα συναισθήματα είναι δυναμικές, υποκειμενικές εσωτερικές εμπειρίες που περιλαμβάνουν τόσο μια “ψυχική κατάσταση” όσο και μια ” σωματική κατάσταση”. Η νοητική κατάσταση περιλαμβάνει γνωστικές ετικέτες όπως η αγάπη, το άγχος ή ο θυμός, ενώ η σωματική κατάσταση εκδηλώνεται ως σωματικές αισθήσεις. Τα συναισθήματα διαρκούν για σύντομο χρονικό διάστημα (περίπου 90 δευτερόλεπτα) και είναι περίπλοκες αντιδράσεις που δημιουργούνται στον εγκέφαλο όταν διεγείρονται από σκέψεις, ήχους, εικόνες, οσμές ή γεύσεις. Καθοδηγούν τη συμπεριφορά μας συνειδητά και ασυνείδητα, περιλαμβάνοντας την απελευθέρωση ορμονών και σωματικές αλλαγές, όπως η αύξηση του καρδιακού ρυθμού και της αρτηριακής πίεσης.
Παράδειγμα: Φανταστείτε να στέκεστε στην άκρη ενός ψηλού κτιρίου. Οι σκέψεις σας (νοητική κατάσταση) επικεντρώνονται στο ύψος και τον πιθανό κίνδυνο (γνωσιακή ετικέτα), προκαλώντας σωματικές αισθήσεις (σωματική κατάσταση), όπως ο αυξημένος καρδιακός ρυθμός και οι ιδρωμένες παλάμες.
2. Αισθήματα: Η συνειδητή εμπειρία των συναισθημάτων
Τα αισθήματα αναδύονται ως συνειδητές εμπειρίες που προκύπτουν από συναισθηματικές αντιδράσεις. Τα αισθήματα κυμαίνονται από ανεπαίσθητα έως έντονα, παρέχοντας επίγνωση της συναισθηματικής μας κατάστασης, όπως αυτή εκδηλώνεται μέσα στο σώμα. Σε αντίθεση με τα συναισθήματα που διαρκούν για σύντομο χρονικό διάστημα, τα αισθήματα επιμένουν για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα, διαμορφωμένα από τις αναμνήσεις, τις εμπειρίες, το περιβάλλον και τις σχέσεις.
Παράδειγμα: Φανταστείτε να μπαίνετε σε ένα δωμάτιο γεμάτο με ευχάριστο άρωμα φρεσκοψημένων μπισκότων. Το απολαυστικό άρωμα προκαλεί ένα αίσθημα ζεστασιάς και νοσταλγίας, καθώς οι αναμνήσεις της παιδικής ηλικίας και των ευτυχισμένων στιγμών κατακλύζουν τη συνείδησή σας. Σε αυτή την περίπτωση, το συναίσθημα της χαράς μετατρέπεται σε αίσθηση, προσφέροντας μια συνειδητή και διαρκή εμπειρία που διαμορφώνεται από τις αισθητηριακές εισροές, τις αναμνήσεις και το ευχάριστο περιβάλλον.
3. Διάθεση: Μια Ολιστική Εικόνα των Συναισθηματικών Καταστάσεων
Οι διαθέσεις υπερβαίνουν συγκεκριμένες στιγμές, παραμένουν για μέρες ή εβδομάδες, αντανακλώντας συνολικά αισθήματα ικανοποίησης, άγχους ή κατάθλιψης. Σε αντίθεση με τα συναισθήματα και τα αισθήματα που συνδέονται με συγκεκριμένα ερεθίσματα, οι διαθέσεις διαρκούν και μπορούν να επηρεαστούν από παράγοντες όπως το άγχος, η διατροφή, ο ύπνος, η γενετική και τα μη επεξεργασμένα συναισθήματα. Αντιπροσωπεύουν έναν συνδυασμό συναισθημάτων και αισθημάτων, προσφέροντας μια πιο γενική και ημι-μόνιμη συναισθηματική κατάσταση.
Παράδειγμα: Σκεφτείτε μια εβδομάδα όπου το εργασιακό στρες, η έλλειψη ύπνου και τα άλυτα ζητήματα συμβάλλουν σε μια γενική διάθεση ευερεθιστότητας ή χαμηλής ενέργειας.
Ο σκοπός των Συναισθημάτων, των Αισθήσεων και των Διαθέσεων:
Αυτές οι εσωτερικές διεργασίες δεν είναι απλή ψυχολογική αργκό- είναι απαραίτητα εργαλεία για την επιβίωση και την προσαρμογή. Τα συναισθήματα, τα αισθήματα και οι διαθέσεις μας επιτρέπουν να ερμηνεύουμε και να ανταποκρινόμαστε στον κόσμο γύρω μας. Ενώ τα συναισθήματα χρησιμεύουν ως άμεσες αντιδράσεις σε ερεθίσματα, τα αισθήματα και οι διαθέσεις παρέχουν ένα πιο παρατεταμένο συναισθηματικό υπόβαθρο, προετοιμάζοντάς μας να αντιμετωπίσουμε τις προκλήσεις ή να αδράξουμε τις ευκαιρίες.
Πλοηγώντας στον Εσωτερικό Κόσμο:
Στον περίπλοκο χορό των συναισθημάτων, των αισθημάτων και των διαθέσεων, η κατανόηση των διακρίσεών τους προσφέρει έναν οδικό χάρτη για τη συναισθηματική ευημερία. Η αναγνώριση και η εκτίμηση αυτών των εσωτερικών διεργασιών μας επιτρέπει να διαχειριζόμαστε αποτελεσματικά τις ψυχικές μας καταστάσεις. Τα συναισθήματα, τα αισθήματα και οι διαθέσεις δεν είναι αντίπαλοι- είναι απαραίτητα εργαλεία για την ερμηνεία του κόσμου, την περιήγηση στις προκλήσεις και την πρόσληψη των ευκαιριών.
Παραπομπές:
Connor-Savarda, B.-N. (2023, March 1). What’s the Difference Between Emotions, Feelings, and Mood? [Review of What’s the Difference Between Emotions, Feelings, and Mood?]. Emotional Intelligence Magazine +. Retrieved from https://www.ei-magazine.com/post/understanding-moods-feelings-and-emotions#:~:text=Whereas%20emotions%20and%20feelings%20involve,%2C%20anxiety%2C%20or%20depression
Gagnon, D. (n.d.). Why Do We Have Emotions? Retrieved from: https://www.montrealcbtpsychologist.com/storage/app/media/why-do-we-have-emotions.pdf
McInnes, J. (n.d.). Emotions, Feelings, and Moods: What’s the difference? Innowell. Retrieved from: https://www.innowell.org/library/articles/emotions-feelings-and-moods/