Οι κρίσεις πανικού είναι από τις πιο έντονες εμπειρίες άγχους που μπορεί να βιώσει ένα άτομο. Παρόλο που τα συμπτώματά τους μπορεί να μοιάζουν τρομακτικά, στην πραγματικότητα δεν είναι επικίνδυνες για τη ζωή του ατόμου. Σε αυτό το άρθρο, θα δούμε τι είναι η κρίση πανικού, ποια είναι τα βασικά της χαρακτηριστικά και συμπτώματα.
Τι είναι η Κρίση Πανικού;
Η Κρίση Πανικού είναι μια ξαφνική και έντονη αίσθηση φόβου ή άγχους, που μπορεί να προκύψει χωρίς προειδοποίηση και χωρίς να υπάρχει πραγματικός κίνδυνος. Συχνά, η αντίδραση αυτή θεωρείται “ψευδής συναγερμός”, καθώς το άτομο νιώθει ότι κινδυνεύει, ακόμα και αν δεν απειλείται από κάποιο πραγματικό κίνδυνο. Αυτή η αντίδραση συνδέεται με την αντίδραση “μάχης ή φυγής”, μια φυσιολογική αντίδραση του οργανισμού στην αντίληψη μιας απειλής (υπαρκτής ή και όχι), η οποία ενεργοποιεί το σώμα για να ανταποκριθεί στην κατάσταση.
Χαρακτηριστικά Κρίσεων Πανικού
Οι κρίσεις πανικού έχουν μερικά κοινά χαρακτηριστικά:
- Περαστική διάρκεια: Η ένταση της κρίσης διαρκεί συνήθως 5-10 λεπτά.
- Απρόσμενη εμφάνιση: Η πρώτη κρίση πανικού μπορεί να φαίνεται να “έρχεται από το πουθενά”.
- Έντονη επιθυμία για φυγή: Κατά τη διάρκεια της κρίσης, το άτομο νιώθει την έντονη ανάγκη να φύγει από την δυσφορική κατάσταση.
- Αυτοπεριορισμός: Οι κρίσεις μπορεί να επηρεάσουν τη συμπεριφορά του ατόμου, οδηγώντας σε αποφυγή συγκεκριμένων καταστάσεων που σχετίζονται με τις κρίσεις πανικού.
Αν και η κρίση πανικού προκαλεί έντονο φόβο, όπως η αίσθηση ότι κάτι τρομερό πρόκειται να συμβεί (όπως ο φόβος του θανάτου ή της τρέλας), δεν είναι επικίνδυνη και δεν σημαίνει ότι το άτομο έχει σοβαρή ψυχική ασθένεια.
Σωματικά Συμπτώματα
Κατά τη διάρκεια μιας κρίσης πανικού, τα άτομα συχνά βιώνουν σωματικά συμπτώματα, όπως:
- Ταχυκαρδία
- Εφίδρωση
- Τρέμουλο
- Δυσκολία στην αναπνοή (υπέρπνοια) ή αίσθημα πνιγμού
- Πόνος ή πίεση στο στήθος
- Ναυτία ή στομαχικές διαταραχές
- Ζαλάδα ή αίσθηση λιποθυμίας
- Μουδιάσματα ή μυρμηγκιάσματα
- Εξάψεις ή ρίγη
- Αίσθημα αποπροσωποποίησης (δηλαδή την αίσθηση ότι το άτομο απομακρύνεται από το σώμα ή τον κόσμο γύρω του)
- Φόβος απώλειας ελέγχου ή θανάτου
Διαφορά μεταξύ Διαταραχής Πανικού και Κρίσεων Πανικού
- Κρίση Πανικού: Μπορεί να συμβεί σε οποιονδήποτε και να είναι ένα μεμονωμένο περιστατικό.
- Διαταραχή Πανικού: Όταν οι κρίσεις είναι συχνές, απρόβλεπτες και συνοδεύονται από έντονο φόβο νέων κρίσεων, τότε μπορεί να πρόκειται για διαταραχή πανικού.
Πόσο Συνηθισμένες Είναι οι Κρίσεις Πανικού;
Η Διαταραχή Πανικού επηρεάζει περίπου το 2,5% των ανθρώπων κάποια στιγμή στη ζωή τους. Συνήθως ξεκινά στην εφηβεία ή την πρώιμη ενήλικη ζωή, αλλά μπορεί να επηρεάσει άτομα οποιασδήποτε ηλικίας. Οι γυναίκες είναι πιο πιθανό να αναπτύξουν Διαταραχή Πανικού από τους άνδρες. Περίπου το 3,7% του πληθυσμού εμφανίζει διαταραχή πανικού χωρίς αγοραφοβία, ενώ το 1,1% εμφανίζει την διαταραχή με αγοραφοβία.
Συμπέρασμα
Οι κρίσεις πανικού μπορεί να είναι τρομακτικές, αλλά δεν είναι επικίνδυνες. Η κατανόηση τους είναι το πρώτο βήμα για τη διαχείρισή τους. Αν αντιμετωπίζετε συχνά κρίσεις πανικού, η Γνωστική-Συμπεριφορική Θεραπεία (CBT) μπορεί να σας βοηθήσει αποτελεσματικά στη διαχείρησή τους.
Βιβλιογραφία
American Psychiatric Association. (2013). Diagnostic and statistical manual of mental disorders (5th ed.). Arlington, VA: American Psychiatric Publishing.
Borden, J.W., Lowenbraun, P.B., Wolff, P.L., & Jones, A. (1993). Self-focused attention in panic disorder. Cognitive Therapy and Research, 17, 413-425.
Craske, M. G., & Barlow, D. H. (1988). Panic disorder and agoraphobia: Current status and future directions. Journal of Abnormal Psychology, 97(4), 411–426.
Καλπακόγλου, Θ. (2013). Άγχος και πανικός: Γνωσιακή θεωρία και θεραπεία. [Δωρεάν έκδοση PDF]. Ανακτήθηκε από: https://cbt.edu.gr/arxeia/ %CE%92%CE%B9%CE%B2%CE%BB%CE%AF%CE%BF_%CE%86%CE%B3%CF%87%CE%BF%CF%82%20%CE%BA%CE%B1%CE%B9%20%CE%A0%CE%B1%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CF%8C%CF%82.pdf
Kikuchi, H., et al. (2005). Panic disorder and agoraphobia: The role of comorbid anxiety disorders. Psychiatry Research, 137(1), 69–76.
Μπίτσιος, Π. (2008). Κατανοώντας τον πανικό. Συμβουλευτικό Κέντρο Φοιτητών Πανεπιστημίου Κρήτης. Πανεπιστήμιο Κρήτης. Ανακτήθηκε από: https://skf.uoc.gr/images/%CF%86%CF%85%CE%BB%CE%BB%CE%B1%CE%B4%CE%B9%CE%BF_%CE%9A%CE%B1%CF%84%CE%B1%CE%BD%CE%BF%CF%8E%CE%BD%CF%84%CE%B1%CF%82_%CF%84%CE%BF%CE%BD_%CE%A0%CE%B1%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CE%BF.pdf
Σίμος, Γ. (Επιμ.). (2013). Γνωστική συμπεριφορική θεραπεία: Ένας οδηγός για την κλινική πράξη [Μετάφραση: Ν. Νικολαΐδης]. (Πρωτότυπο έργο: Cognitive Behaviour Therapy: A Guide for the Practicing Clinician).
Thyer, B. A., et al. (1985). Sex differences in agoraphobia and panic disorder: A review of the literature. Psychological Bulletin, 98(3), 427–446.
White, K. S., & Barlow, D. H. (2002). Panic disorder and agoraphobia: Clinical course and treatment. The Journal of Clinical Psychiatry, 63(4), 21-27.
Yilmaz, Y., & Hocaoglu, C. (2022). Cognitive behavioral therapy in panic disorder. In C. Hocaoglu (Ed.), Cognitive behavioral therapy: Basic principles and application areas (pp. 109-395). IntechOpen. https://doi.org/10.5772/intechopen.109395
Ψυχιατρική Κλινική Νοσοκομείου ΚΑΤ. (2020). Εγχειρίδιο αγχώδους διαταραχής και πανικού. Ανακτήθηκε από: https://www.kat-hosp.gr/Documents/education/PSYCHOLOGIST/ 2.pdf